Film yapımcısı ne "yapar"?

 

Sektörde en çok karşılaştığımız sorulardan biri de "senarist senaryo yazıyor, yönetmen filmi çekiyor, peki yapımcı ne yapıyor?" şeklinde ifade edilebilir.

Ülkemizde yapımcı denildiğinde herkesin kafasında üç aşağı beş yukarı "para babası" bir adam şekillenir.

Uzatma Dakikaları'na göre "yapımcı" demokrasilerdeki kuvvetler ayrılığı prensibinden hareketle yasama=senarist, yürütme=yönetmen ve yargı= yapımcı benzetmesiyle ifade edilebilir.

Tam da bu noktada sanırız yapımcının film üretim sürecinin farklı  aşamalarında ne iş gördüğünü yazarak anlatmak doğru bir yol olacak.

Bir film yapımını 5 ana evreye ayırabiliriz.

1. Proje seçme

2. Geliştirme

3. Finansman

4. Prodüksiyon – Post Prodüksiyon

5. Gösterim - Pazarlama – Satış

Gelin bu aşamaların her birinde yapımcının görev ve sorumluluklarına bir göz atalım.

1 - Proje Seçme

Yapımcı'nın üzerinde çalışacağı film projesi ile ilgili seçim yaptığı süreçtir. İyi bir yapımcı proje seçerken hedefleriyle bu seçimini gerekçelendirir. Ticari potansiyeli olan bir proje mi olacak? Yoksa uluslararası prestij kazandıracak bir proje mi? Yada yetenekli bir genç yönetmenle birkaç filmlik bir kontrat mı? vb. Bu seçim yapımcının kendisine gelen, okuduğu projeler arasından ve/veya bir proje havuzundan yapılan seçimle olabileceği gibi tamamen kendine ait bir fikir/hikayeyi yazdırması suretiyle de olabilir. Bu aşamada yapımcı genel olarak sektörde hangi projelerin yapılıp hangi projelerin yapılmayacağına karar veren bir “filtreleme” işlevine sahiptir.

2 - Proje Geliştirme

Proje seçme senaryo, tretman ve hatta okunan bir sinopsis üzerinden bile olabilir. Bunun dışında da doğal olarak fikir sahibiyle (yazar ve/veya yönetmen olabilir) çeşitli sohbetler, tartışmalar ve fikir alışverişleri sonucu birlikteliğin çerçevesi çizilir. Tam da bu aşamada “proje geliştirme” dediğimiz süreç başlar. Bu süreç yukarda belirtilen hususların (yazılı ve sözlü unsurlar) bir proje paketi haline getirilerek üçüncü şahıslara sunulur hale getirilmesi aşamasıdır. Proje geliştirme sürecinde yapımcı bu proje paketini ulusal ve uluslararası karar vericilere açar ve bu suretle proje için finansman, senaryo için danışmanlık, proje hakkında genel görüş ve kanaatleri toplamaya çalışır. Bu aşamanın sonucunda elde edilen geri bildirim olumlu ise yapımcı projeyi sonraki aşamaya taşır, aksi takdirde projeyi bu aşamada sonlandırır.

3. Finansman

Finansman süreci projenin gerçekleştirilmesi için gerekli olan toplam bütçenin hesaplanması ve bu bütçenin bulunması konusunda olası kaynakların dökümünü içeren bir "finans planının" hazırlanması ile başlar. Finans planı her projenin niteliğine göre farklılıklar gösterir. Ticari bir projenin finansman modeli ile ilk yönetmen filminin finansman modeli doğal olarak farklıdır. Bunlara ek olarak  ortak yapımcı(lar)a ihtiyaç var mı? Yapım takvimi ne? gibi sorular da finansman sürecinin ana eksenini oluşturur.

Yapımcı bu süreçte finansman planını hazırladıktan sonra bu kaynakların elde edilebilmesi için gerekli faaliyetleri yürütür. (fon başvurularının yapılması, sponsor ve ortak yapımcılarla görüşmeler vs.). Tüm film sürecinin en yoğun ve zahmetli kısmı genelde finansman sürecidir ve çeşitli stratejik kararlar gerektirir. Nakit akışı mevcut proje takvimini sıkıntıya sokmayan bir durumda mı? Bütçede açık veya finanse edilemeyen bir kısım var ise hangi kalemler ne şekilde azaltılabilir? Projenin finansman sürecini uzatmak mı yoksa özkaynak yatırımı yapmak mı gerekiyor? vs..

4. Hazırlık – Prodüksiyon – Post Prodüksiyon

Finansman sürecinin sona ermesinin ardından ön hazırlık süreci başlar. Ön hazırlıkta yapımcı tarafından filmin haftalara bölünmüş nakit akışı oluşturulur, ekip ve ekipman ile ilgili görüşme ve anlaşmalar yapılır, sözleşmeler imzalanır. Prodüksiyon sürecinde yapımcı filmin çekim sürecinin oluşturulan bütçe ve nakit akışı ile uyumlu gerçekleşip gerçekleşmediğini, çekimlerin çekim takvimi doğrultusunda devam ettiğini gözlemler. Post prodüksiyon sürecinde ise yürütülen teknik işlemlerin filmin takvimi ve bütçesi dahilinde gerçekleştirilmesini gözetir. Filmin önceden belirlenmiş bir vizyon tarihine yetiştirilmesi, yaklaşmakta olan önemli bir festivalin başvuru ve/veya gösterim tarihine yetiştirilmesi gibi unsurlar burada devreye girir. Bu süreç daha önce alınan finansman kararlarına bağlı olarak filme ek mali kaynak yaratmak için gerekli faaliyetlerin yürütülmesi çalışmalarını da içerebilir.

5. Gösterim - Pazarlama – Satış

Bu süreç yapımcının filmin ticari faaliyete konulması için gerekli faaliyetleri yürüttüğü süreçtir. Filmin nerede, nasıl, kime sunulacağı ile ilgili kararların alındığı bu süreçte yapımcı çeşitli kararlar verir ve bu kararlar ile ilgili işlemleri yürütür, sözleşmeleri imzalar. Film hangi festival veya festivallerde gösterilecek? Hangi satış şirketleri (sales agent) ile irtibat kurulacak? Hangi dağıtım şirketi ile anlaşılacak? Hangi tarihte gösterime girecek? Nasıl bir tanıtım stratejisi izlenecek? Hangi televizyon kanalları ile görüşülecek? Vs.

Burada yazılanlardan anlaşılacağı üzere yapımcı film üretimi sürecinde en uzun mesaiye sahip kişidir. Film yapım sürecinin karar verici organıdır. Deneyimli bir yapımcı çok fazla sayıda stratejik kararı çabuk verebilen kişidir. Bu kararların doğruluk oranı deneyim ve bilgi birikimiyle doğru orantılı olarak artar.

Yazının sonunda umarız okuyucunun gözünde "film yapımcısı" konusu netleşmiştir. Dikkat ederseniz film yapımcısı olarak özellikle vurguluyoruz. Çünkü reklam yapımcısı ve televizyon yapımcısı gibi diğer dallardaki yapımcıların görev ve sorumlulukları farklılık gösterir.

Uluslararası fon başvuruları için 7 altın kural

Son zamanlarda projesi olan arkadaşlarla yaptığımız sohbet ve konuşmalarda şöyle durumlarla karşılaşıyoruz: "bu ayın 10'unda falanca fonun başvurusu vardı, oraya yolladım, önümüzdeki ayın 4'ünde de filanca fonun başvurusu var oraya göndereceğim proje dosyamı. Eurimages'ı da düşünüyorum" vs. vs.

Bu tarz bir nevi "iş başvurusu" yapar gibi, projenin hangi aşamada olduğuna, neye ihtiyaç olduğuna, başvurulan fonun nasıl projelere destek verdiğine bakmaksızın yapılan bu otomatik ve baştan savma başvurularla ciddi bir ilerleme kaydetmek ne yazık ki mümkün değil. Sinema zorlu olduğu kadar ciddi de bir uğraştır. Dolayısıyla bu süreci profesyonel bir tavırla yürütmek gerekiyor.

İşte uluslararası fonlardan medet uman sinema projesi sahipleri için bazı altın kurallar:

1) Gerek başvuru aşamasında, gerekse başvuruyu takip eden süreçlerde en küçüğünden en büyüğüne kadar tüm fonların ciddi ciddi yazma, çizme, hesaplama ve raporlama yükümlülükleri var. Bu işleri de birisinin üstlenmesi gerekiyor. Dolayısıyla bu süreci takip edecek deneyimli veyahut hevesli, ama mutlaka yapımcı pozisyonunda birilerinin olması şart.

2) Unutmamak gerekir ki projenize Türkiye'den bir unsur eklemeniz çok önemli. Bu Bakanlık fonu olabilir, projeye destek sözü veren bir kurum kuruluş veya sponsor olabilir. Böylece projenizin kendi ülkesinde de birtakım kişi ve kurumlarca desteklenen bir proje olduğunu göstermiş oluyorsunuz. Hiçbir yerli unsur olmaksızın doğrudan uluslararası bir fona başvurmanız reddedilme ihtimalini arttıran bir unsurdur. 

3) Projenizin neye ihtiyacı var? Senaryo doktorları ile çalışma anlamında bir yazım desteğine mi? Projeyi geliştirmek için finansal desteğe mi? Yoksa yapım için ortaklar bulmaya mı? Bunların hepsi için ayrı ayrı fonlar, platformlar ve destekler mevcut. Özellikle ortak yapımcı bulmak amacıyla katılacağınız platformlarda çok detaylı sorularla karşılaşabilirsiniz. Onun için projenizin neye ihtiyacı olduğunu çok çok iyi bilmeniz gerek.

4) Başvurduğunuz fonlardan daha önceki dönemlerde hangi tür projeler destek almış? Türkiye'den daha önce hangi projeleri desteklemişler, bunu da mutlaka önceden araştırın. Eğer mümkünse bu kişilere başvuru öncesinde danışın.

5) Proje dosyanızda eksiklik olması durumunda çoğu zaman bir daha başvuru şansınız olmadığını asla unutmayın. Kimsenin bir projeyi veya senaryoyu birden fazla kez okuyacak zamanı ve enerjisi yok. Dolayısıyla dosyanızı mümkün olduğunca eksiksiz hale getirip yollayın.

6) Dosyadaki tüm belgelerin çok iyi bir ingilizceyle ve profesyonel görünen bir formatta olmasına özen gösterin. "Google translation" yada "ingilizce bilen yakın arkadaşlar" gibi opsiyonlardan medet ummayın. Çeviri için mutlaka zaman ve para ayırın.

7) Asla yalan söylemeyin, palavra sıkmayın ve tutamayacağınız vaadlerde bulunmayın. Uluslararası fon yöneticilerinin Türkiye sinema sektörü ile ilgili bilgileri sandığınızdan çok daha fazladır. Bilmedikleri konularda da telefon edip sorabilecekleri birçok kişiyi tanırlar. Dolayısıyla aslında herkesin bir şekilde birbirini tanıdığı ve yüz yüze baktığı uluslararası camiada en büyük değerin "güvenilirlik" olduğunu unutmayın.

 

Montpellier'de Türkiye izleri

26 Ekim - 3 Kasım 2012 tarihleri arasında gerçekleşen Montpellier Akdeniz Filmleri Festivali sona erdi.

Rezan Yeşilbaş'ın "Sessizlik" kısa film yarışmasında en iyi film ödülünün sahibi oldu.

Özcan Alper Fransız ortak yapımcısı Guillaume de Seille (Amazon Film) ile katıldıkları festivalde Türkiye-Gürcistan-Ermenistan-Fransa ortak yapımı yeni projesi  Les Mémoires du vent (Rüzgarın Hatıraları) ile 9.000 Euro tutarındaki proje geliştirme desteği ödülünü kazandı.

Canavarlar Sofrasi filmiyle tanıdığımız Ramin Matin ise yapımcısı Bertrand Glosset ile katıldıkları Montpellier'de yeni projesi Le Marche (Pazar) adlı projesinin senaryosunu yazmak için sağlanan rezidans desteğini elde etti.

Festivalin en iyi filme verilen 15.000 Euro para ödüllü Golden Antigone ödülünü yönetmen Rusudan Chkonia'nın Gürcistan-Fransa ortak yapımı filmi "Keep Smiling" (Gülümse) elde etti. Yönetmenin ilk uzun metrajlı filmi olan Gülümse Gürcistan'ın 2012 yabancı Oscar adayı olarak seçilmiş, Antalya Altın Portakal Film Festivali'nin uluslararası yarışma bölümünde de jüri özel ödülünü kazanmıştı.

2012 Bakanlik Sinema Destekleri Değerlendirmesi

2012 yılının son bakanlik toplantısı sonrasında yapım desteği alan projeler geçtiğimiz hafta açıklandı (parantez içinde yer alan sayılar "ilk filmlere" aittir)

Desteklenen Proje Sayısı: 37 adet (12 adet)

Toplam Destek Tutarı: 10.690.000 TL. (2.490.000 TL.)

Geriye dönüp bir karşılaştırma yapabilmek için 2011 yılına baktığımızda;

Desteklenen Proje Sayısı  46 adet (23 adet)

Toplam Destek Tutarı 11.100.000 TL. (5.100.000 TL.)

olduğu görülüyor.

Peki bu rakamlar ne anlam ifade ediyor? Daha doğrusu nasıl bir eğilimi işaret ediyor?

Bu yıl toplam film destek bütçesi %3.7 oranında azalmış görünüyor. Desteklenen proje sayısında da buna paralel bir azalma var. En radikal değişiklik ilk filmlere verilen desteklerde görülüyor. Geçen yıl komisyonun ilk filmlere yaptığı cömert destekler sektörde eleştiri konusu olmuş, bu filmlere verilen desteklerde daha seçici olması gerektiği vurgulanmıştı. Anlaşılan komisyon da bu eleştirileri dikkate aldı ki ilk filmlere verilen toplam destek tutarını önceki yıla kıyasla yarıya düşürerek önceki yılın üçte biri oranında ilk filmi destekleme kararı aldı.

Uzatma Dakikaları da ilk filmler konusunda daha seçici davranılması gerektiğini düşünüyor. Piyasada talep fazlası film arzı olduğu sayısal tezlerle de ispatlanabilir durumda. Öte yandan bu yıldan itibaren ilk film desteklerinin geri ödemesiz hale getirilmesi, proje sahiplerinin projelerini komisyon karşısında sunma imkanı elde etmesi gibi yeni uygulamaların ilk film projesi sahipleri için çok olumlu gelişmeler olduğu da muhakkak.