Bir önceki yazımızda özel kopyalama harcı (copyright levy) ile ilgili çeşitli uluslararası uygulamalardan örnekler vermiş ve bazı saptamalarda bulunmuştuk.
Peki Türkiye'de yıllardır hem sinema, hem müzik meslek birliklerinin peşinde koştuğu, devlet tarafından toplanan ama dağıtılmayan copyright levy’nin rakamsal büyüklüğü ne kadar?
Cumhurbaşkanlığı kararıyla revize edilerek resmi gazete’de yayınlanan 3 Mart 2020 tarihli 2187 sayılı kararnameye göre "cep telefonları" da üzerinde harç alınan cihazlar kapsamına alındı.
Kültür Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü'nün resmi sitesinde yayınlanan faaliyet raporlarından incelendiğinde yıllara göre toplanan yıllara göre toplanan kopyalama harcı tutarları şöyle:
2019 - 15.634.661 TL
2020 - 56.491.649 TL
2021 - 79.995.276 TL
Bu rakamlardan anlaşıldığı üzere cep telefonlarının dahil edilmesiyle toplanan harç ciddi oranda artmış bulunuyor.
Ancak toplanan miktar nüfusa oranlandığı zaman kişi başına toplanan harç miktarı 0,95 TL (yani 0,03 €) Avrupa ülkeleri ile karşılaştırdığımızda kişi başı toplanan harç miktarları örneğin; Fransa 3,38 €, Macaristan 2,24 €, İtalya 2,13 €, Hırvatistan 0,24 € gibi rakamları telaffuz edebiliyoruz. (böylece Fransa'nın Türkiye'den tam 112 kat daha fazla harç topladığını ve dağıttığını anlamış oluyoruz!)
Bilmeyenler için hatırlatalım; 5846 sayılı Telif Hakları Yönetmeliği'nin yürürlüğe konulmak istenen yeni taslak metni çerçevesinde meslek birliklerine sunulan kopyalama harcının dağıtılması ile ilgili olarak:
1- Toplanan kopyalama harçlarından %25’lik bir maliye kesintisinin yapılması
2- Kalan tutarın ise Kültür Bakanlığı ve Meslek Birlikleri arasında %50-%50 olarak paylaşılması
öngörülmekteydi.
Bu taslak öneriden hareket edip örneğin 2021 yılı toplanan harçları için bir dağıtım projeksiyonu yapacak olursak;
Toplanan harç tutarı: 80.000.000 TL
Maliye kesintisi: 20.000.000 TL
Dağıtılacak Net Tutar: 60.000.000 TL
Kültür Bakanlığı Payı: 30.000.000 TL
Meslek Birlikleri Payı: 30.000.000 TL
şeklinde bir dağılım ortaya çıkıyor.
Meslek Birlikleri payının Sinema ile Müzik endüstrileri arasında eşit olarak paylaşılacağı varsayımı ile:
Sinema Meslek Birlikleri: 15.000.000 TL
Müzik Meslek Birlikleri: 15.000.000 TL
şeklinde bir bölüşüm hesaplanabilir.
Sinema meslek birlikleri arasında da uluslararası genel teamül uyarınca eşit olarak dağıtılması durumunda
Eser Sahipleri: 5.000.000 TL
Oyuncular: 5.000.000 TL
Yapımcılar: 5.000.000 TL
şeklinde nihai bir dağıtım tutarı ortaya çıkıyor.
Elbette bu hesaplarda ihmal edilen bazı detaylar da var. Örneğin; İlim Edebiyat Meslek Birlikleri payı bu hesaplamada yok. Yine ayrıca yabancı içerikler dolayısıyla yurt dışına da aktarılacak bir miktar harç bedeli de olacaktır.
Görüldüğü gibi toplanan harç miktarı Türkiye'nin potansiyeli düşünüldüğünde çok düşük, taslak yönetmelikte önerilen kesinti miktarı çok fazla ve dolayısıyla sektöre dağıtılan kısmı ise gerçekten çok yetersiz.
Uzun sözün kısası önceki yazımızda da vurguladığımız gibi meslek birliklerinin sorumlulukları sadece bu harçların hak sahiplerine dağıtılmasıyla sınırlı kalmamalı. Havuzun büyütülmesi ve dağıtılan harç miktarının hak sahipleri için gerçek bir tazminat niteliğine kavuşturulması gerekliliği çok net görülüyor. Dolayısıyla bu konuda da tüm meslek birliklerine önemli görevler düşüyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder